Gamların aldığı akorlar, bir gamın içerisindeki her bir nota üzerine inşa edilen akorları ifade eder. Müzikte, bir gamın içinde yer alan her bir nota, belirli bir akorun temelini oluşturabilir ve bu akorlar genellikle o gamdaki notalarla uyumlu şekilde dizilir. Bu kavram, özellikle tonal müzikte oldukça önemlidir ve müzikteki armonik yapıyı anlamanın temel yollarından biridir.
Nasıl Çalışır?
Örneğin, Do Majör Gamı (C Major) içerisindeki notalar şunlardır:
Do (C), Re (D), Mi (E), Fa (F), Sol (G), La (A), Si (B)
Bu notaların her biri üzerine üçlü akorlar inşa edilebilir. Üçlü akorlar, genellikle bir gamdaki belirli bir dereceden başlar ve o notaya göre üçüncü ve beşinci derecelerdeki notalar eklenerek oluşturulur.
Do Majör Gamı’nın Aldığı Akorlar:
Do Majör (C) - I. derece akor (tonik)
Re minör (Dm) - II. derece akor
Mi minör (Em) - III. derece akor
Fa Majör (F) - IV. derece akor
Sol Majör (G) - V. derece akor (dominant)
La minör (Am) - VI. derece akor (ilgili minör)
Si Diminished (Bdim) - VII. derece akor
Bu sıralama majör gamlar için tipiktir ve her bir gamın kendine özgü bir akor dizilimi vardır.
Tüm dereceler Roma Rakamlarıyla gösterilir.
Minör Gamlarda Akorlar
Minör gamlarda da benzer bir akor dizilimi vardır, ancak bazı farklılıklar olabilir. Örneğin, La minör gamı (A minor) için akor dizilimi şu şekildedir:
La minör (Am) - I. derece (tonik)
Si yarım azalmış (Bdim) - II. derece
Do Majör (C) - III. derece
Re minör (Dm) - IV. derece
Mi minör (Em) - V. derece
Fa Majör (F) - VI. derece
Sol Majör (G) - VII. derece
Bu akor dizilimleri, belirli bir gam içindeki armonik ilerlemeleri anlamak ve müzikal eserler oluşturmak için kullanılır. Gamların aldığı akorları bilmek, hem doğaçlama yaparken hem de besteler oluştururken geniş bir armoni anlayışını geliştirmene olanak tanır.
Buraya kadar genel bir anlatım yaptım fakat bunu daha detaylı ele alıp daha anlaşılır şekilde anlatacağım.
Dip Not: Bir gamın aldığı akorlar, sadece o gamın seslerinden oluşur. Bu durumda, Do Majör tonunda bir parça çalarken, Do Majör gamının aldığı akorları çalmış oluruz. Eğer bu parça üzerine bir solo yazacaksam, Do Majör gamının seslerini kullanarak yazabilirim. Bu, temel bir kuraldır. Elbette, bu durumu esnetmek mümkün, ancak şu anda bilmemiz gereken temel kural budur! Do Majör "tonu" dememin sebebi, Do Majör gamının seslerinden oluşan akorların çalındığından, bu parçanın genel olarak Do Majör tonunda olduğunu belirtmemizdir.
Majör gamın aldığı akorlarla başlayalım. Do Majör gamı üzerinden örnek vereceğim çünkü en anlaşılır ve arızasız tek majör gam Do Majör gamıdır.
Do – Re – Mi – Fa – Sol – La – SiBu, bir Do Majör gamı olduğuna göre, ilk notanın aldığı akor Do Majör Akorudur. Her notadaki akoru bulurken 1-3-5 sıralaması ile ilerleyeceğim ve her notayı ayrı bir majör gam olarak düşünmemiz gerekiyor.
Şöyle ki: Şu an Do Majör gamındayım. Haliyle 1-3-5 formülüne göre Do – Mi – Sol sesleri çıkıyor ve bu da bize Do Majör akorunu veriyor.
Şimdi Re notasının hangi akoru aldığına bakalım.Her notayı bir majör gam olarak düşünmemiz gerektiğini söylemiştim. Re Majör gamını ele aldığımızda, 1-3-5 formülünü uyguladığımızda Re – Fa# – La notaları çıkıyor. Şimdi buraya dikkat: Biz Do Majör tonundayız ve Do Majör'ün sesleri Do – Re – Mi – Fa – Sol – La – Si notalarından oluşuyor. Fakat Re Majör akorunda Fa# notası var, ancak Do Majör gamında Fa# yok, Fa var. O zaman bu Re – Fa# – La akorunu Do Majör'ün seslerine uygun hale getirmemiz gerekiyor.
Bu duruma göre, 3. dereceye bemol koyarak 1-b3-5 formülünü uygulamak zorundayız ki akor, Do Majör gamının sesleriyle aynı olsun. Formülden sonra Re – Fa – La notaları oluştu. Uyguladığımız formül 1-b3-5, yani minör akor formülüydü. Böylece Re Minör akorunu bulmuş olduk.
Özet: Do Majör gamının ilk notasının aldığı akor Do Majör, ikinci notasının aldığı akor ise Re Minör akorudur.
Şimdi Mi notasının hangi akoru aldığına bakalım.
Mi notasının majör gamını düşünelim ve 1-3-5. derecelerini alalım. Mi – Sol# - SiDo majör gamından farklı olan Sol# notası. O zaman bu notaya bemol koyarak Sol notası haline getiriyoruz. 1-b3-5 formülünü uygulamış oldum. Sonuç olarak Mi notasının aldığı akor Mi Minör akoruymuş.Şuana kadar bulduğumuz akorları özetlersek : C – Dm – Em
Şimdi Fa notasını ele alalım ve majör gamı düşünüp 1-3-5. derecelerini alalım.
Fa – La – Do notaları çıkıyor. Do majör gamından farklı bir nota yok. Haliyle 1-3-5 formülü bir majör akor formülü olduğundan demek ki Fa notası F Majör akorudur.
Şuana kadar bulduğumuz akorları özetlersek : C – Dm – Em – F
Şimdi Sol notasını ele alalım ve majör gamı düşünüp 1-3-5. derecelerini alalım.
Sol – Si – re notaları çıkıyor. Do majör gamından farklı bir nota yok. Haliyle 1-3-5 formülü bir majör akor formülü olduğundan demek ki Sol notası Sol Majör akorudur.
Şuana kadar bulduğumuz akorları özetlersek : C – Dm – Em – F – G
Şimdi La notasını ele alalım ve majör gamı düşünüp 1-3-5. Derecelerini alalım.
La – Do# - Mi notaları çıkıyor. Do majör gamından farklı bir nota olarak Do# notası var. Haliyle 1-b3-5 formülünü uygulayarak La – Do – Mi haline getiriyoruz. Buda bir minör formülü olduğuna göre La notası La Minör akorudur.
Şuana kadar bulduğumuz akorları özetlersek : C – Dm – Em – F – G – Am
Şimdi bu kısıma DİKKAT!
Şimdi Si notasını ele alalım ve majör gamı düşünüp 1-3-5. derecelerini alalım.
Si – Re# - Fa# notaları çıkıyor. Do majör gamından farklı olarak Re# ve Fa# notaları mevcut.
O zaman uygulamamız gereken formül 1-b3-b5 olması gerek. Böylelikle bulduğumuz akor Do Majör gamının sesleriyle uyumlu hale geldi. Si – Re – Fa
Uyguladığımız 1-b3-b5 formülü bir diminished formülüdür. Yukarıda akor formülleri bölümüne bakabilirsiniz. Yani çıkan sonuç Si Diminished akoru oluyor.
Şuana kadar bulduğumuz akorları özetlersek : C – Dm – Em – F – G – Am – Bdim
Böylelikle Do majör gamının aldığı tüm akorları bulmuş olduk. Bu akorları istediğiniz gibi karıştırıp ya da bir kaçını kullanıp beste yapabilirsiniz ve bestenizin üzerine solo yazarken de Do majör gamındaki sesleri kullanabilirsiniz.
Do – Re – Mi – Fa – Sol – La – Sİ = Do majör gamı
C Dm Em F G Am Bdim = Do majör gamının aldığı akorlar
Bir majör gamın aldığı akorları kısaca yazarsak
M – m – m – M – M – m – dim
Bu sıralama tüm majör gamlar için aynıdır.
Hemen bir örnekle bu konuyu noktalıyorum
Re – Mi – Fa# – Sol – La – Si – Do# = Re Majör Gamı
D Em F#m G A Bm C#dim = Re Majör Gamının Aldığı Akorlar
Gördüğünüz üzere sıralama asla değişmiyor.
Umarım detaylı ve anlaşılır bir dille anlatabilmişimdir.
Sağlık ve müzikle kalın.